อุปสรรคใหม่ในการต่อต้านคอร์รัปชัน

โดย ดร.มานะ นิมิตรมงคล โพสเมื่อ Sep 29,2022

อุปสรรคใหม่ในการต่อต้านคอร์รัปชัน

ข้ออ้างใหม่ของเจ้าหน้าที่รัฐในการปกปิดข้อมูล คือ พ.ร.บ. คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลฯ ที่มักถูกใช้อย่างคนไม่เข้าใจ ทำให้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์ต่อสาธารณะถูกปกปิดได้ง่ายๆ ส่งผลให้สื่อมวลชนและสังคมไทยมีโอกาสรับรู้ความจริงของบ้านเมืองยากขึ้น จนกลายเป็นอุปสรรคใหม่ในการต่อต้านคอร์รัปชันยุคดิจิตอล

 

ล่าสุดคือกรณีที่ ปปง. มีคำสั่งให้ปิดกั้นฐานข้อมูล ‘คำสั่งยึด/อายัดทรัพย์สิน’ แม้เป็นคำสั่งศาล ด้วยเหตุว่า คำสั่งยึดอายัดเป็นข้อมูลส่วนบุคคล ย่อมได้รับความคุ้มครองตามกฎหมายนี้ ทั้งที่เราต่างทราบกันดีว่า คดีฟอกเงินเป็นอาญาแผ่นดินที่เกี่ยวเนื่องกับความผิดร้ายแรงมากมายรวมถึงคอร์รัปชัน

 

คำสั่งทำนองเดียวกันนี้ กำลังเกิดขึ้นทั่วไปตามหน่วยงานของรัฐ หากไม่เร่งป้องกันเสียแต่เนิ่นๆ กฎหมายดีๆ จะกลายเป็นอุปสรรคใหม่ที่พันธนาการบ้านเมืองต่อไป เหมือนที่ พ.ร.บ. ข้อมูลขาวสารฯ เป็นอยู่ขณะนี้

 

ทำให้ถูกต้อง สำหรับวันนี้และอนาคต..

พ.ร.บ. คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลฯ (PDPA) ยังเป็นเรื่องใหม่ของนานาชาติและใหม่มากสำหรับคนไทย แม้จะประกาศใช้ตั้งแต่ 27 พฤษภาคม 2562 และเพิ่งมีผลบังคับใช้เมื่อ 1 มิถุนายน 2565 ที่ผ่านมา โดยวางหลักความสมดุลเพื่อการปกป้องสิทธิ์ส่วนบุคคลกับผลประโยชน์สาธารณะไว้หลายประการ แต่เห็นได้ชัดว่า เจ้าหน้าที่รัฐส่วนใหญ่ยังเข้าใจอย่างครึ่งๆ กลางๆ ขณะที่ประชาชนและสื่อมวลชนยิ่งสับสนหนักว่าต้องปฏิบัติอย่างไร

 

อย่าซ้ำรอยวิบากกรรม พ.ร.บ. ข้อมูลข่าวสารของทางราชการ พ.ศ. 2540..

กว่า 20 ปีที่ผ่านมาสังคมไทยถูกปิดตาจากการที่ พ.ร.บ. ข้อมูลข่าวสารฯ ถูกเจ้าหน้าที่รัฐและนักการเมืองจำนวนมาก “ตีความ ออกกฎเกณฑ์ และวางแนวปฏิบัติ” เพื่อปกปิดข้อมูลในหน่วยงานของตน โดยไม่คำนึงถึงเจตนารมณ์ของกฎหมายและไม่ได้รับฟังความเห็นจากประชาชน

ทุกวันนี้ เจ้าหน้าที่รัฐจึงเคยชินที่จะปฏิเสธการเปิดเผยข้อมูลไว้ก่อน ปล่อยให้เป็นภาระของผู้ต้องการข้อมูลไปยื่นเรื่องผ่านคณะกรรมการต่างๆ ตามขั้นตอน รอให้มีการวินิจฉัย ซึ่งยุ่งยาก เสียเวลา เกิดภาระแก่ทั้งรัฐและประชาชน จนเกิดกระแสเรียกร้องให้เปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ดังปรากฏในรัฐธรรมนูญและแผนปฏิรูปประเทศ

 

สรุป..

การออกคำสั่งของหน่วยงานต่างๆ เรื่องการเปิดเผยหรือปกปิดข้อมูลในความครอบครองของรัฐอย่างไม่เหมาะสม จะเป็นเพราะความไม่รู้ เจตนาไม่สุจริต ความเคยชินแบบเอาง่าย หรือปลอดภัยไว้ก่อน ล้วนขัดหลักธรรมาภิบาล ขัดขวางการเปิดเผยอย่างโปร่งใสของภาครัฐ ปิดกั้นโอกาสตรวจสอบของสื่อมวลชนและประชาชน เหล่านี้ล้วนอันตรายต่อบ้านเมืองและแก้ไขให้กลับมาถูกต้องได้ยาก

ดังนั้น ขอให้ผู้รับผิดชอบเร่งสร้างความเข้าใจกับประชาชนและเจ้าหน้าที่รัฐเสียแต่วันนี้ว่า “เจตนารมณ์ หน้าที่ของรัฐ สิทธิประชาชน หลักปฏิบัติ” ในการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลคืออะไร เช่น ข้อมูลส่วนบุคคลเป็นสิทธิส่วนบุคคลที่ต้องเคารพ แต่การร้องขอให้ “ปกปิดจะทำไม่ได้” หากการเปิดเผยนั้นเป็นไปเพื่อประโยชน์ของสาธารณะหรือปกป้องบุคคลอื่นที่เกี่ยวข้อง หรือ การเปิดเผยข้อมูลเพื่อประโยชน์สาธารณะหรือปกป้องบุคคลอื่นที่เกี่ยวข้อง ย่อมได้รับการคุ้มครอง เป็นต้น

 

ดร. มานะ นิมิตรมงคล

เลขาธิการ องค์กรต่อต้านคอร์รัปชัน (ประเทศไทย)

29 กันยายน 2565

 

เอกสารประกอบ

- รัฐลึกลับ (https://www.isranews.org/.../isranews.../103753-mana-15.html

- ปปง. ปิดฐานข้อมูลยึดอายัดทรัพย์ https://www.isranews.org/.../isra.../111993-inves09-282.html